Het archief in......veel inkt!

Een week Florence achter de rug en het onderzoek wil nog niet zo erg vlotten. Ten eerste heb ik, na overleg met mijn docent in Nederland, mijn onderwerp ietwat moeten wijzigen. In eerste instantie wilde ik onderzoeken welke kunstopdrachten Michelangelo Buonarroti il Giovane (de Jongere, zie foto!) allemaal gegeven heeft buiten de decoraties van het Casa Buonarroti. Het is namelijk bekend dat hij een kapel bezat in een kerk, dat hij veel invloed had in een bepaald klooster en dat hij een villa bezat op het platteland. Al deze vertrekken heeft hij naar alle waarschijnlijkheid laten decoreren met bijvoorbeeld fresco’s of altaarstukken. Ik wilde al deze kunstopdrachten samennemen en kijken wat voor beeld Michelangelo Buonarroti il Giovane hiermee van zichzelf wilde oproepen. Dit was op zich een goed (onderzoeks-)idee, helaas was hier echter zo weinig over te vinden dat ik genoodzaakt was om mijn vraagstelling te wijzigen. Ofwel hij heeft inderdaad geen andere opdrachten gegeven buiten het Casa Buonarroti, ofwel er zijn alleen maar mondelinge afspraken over gemaakt, die in de archieven niet terug te vinden zijn.

Wat me wel opgevallen was, was dat Michelangelo il Giovane een heel groot netwerk van kennissen had en dat hij vaak als bemiddelingsfiguur optrad tussen al deze kennissen afkomstig uit verschillende lagen van de bevolking. Zo viel het mij op dat kardinalen in Rome zich vaak niet rechtstreeks tot de Florentijnse kunstenaars wendden van wie ze graag een schilderij wilden hebben, maar dit via Michelangelo il Giovane deden. Hij regelde dan de correspondentie over de financiële zaken en zorgde ervoor dat het schilderij naar Rome verscheept werd als het af was. Ook leden van het pauselijk hof gebruikten het uitgebreide kennissennetwerk van Michelangelo il Giovane vaak om bepaalde dingen gedaan te krijgen, bijvoorbeeld het verkrijgen van een zeldzaam manuscript voor de pauselijke bibliotheek. En niet alleen mensen uit Rome, maar ook de leden van het Medicihof in Florence en andere rijke Florentijnse burgers benaderden Michelangelo voor dit soort zaken. Daarnaast werkte dit systeem ook de andere kant op. Een jonge onervaren schilder bijvoorbeeld wilde graag in de leer bij een meer beroemde schilder en vroeg of Michelangelo hem bij de desbetreffende artiest wilden introduceren. Tenslotte zijn er ook brieven in het archief in het Casa Buonarroti waarin bepaalde al wat beroemdere schilders graag door Michelangelo in Rome geïntroduceerd willen worden om voor de kardinalen of het pauselijk hof te gaan werken.

Kortom: het leek mij wel interessant om de rol van Michelangelo Buonarroti il Giovane als bemiddelingsfiguur tussen artiesten en allerlei belangrijke opdrachtgevers te onderzoeken. Dit was wederom best een leuk idee (aangezien er over dit soort sociale kunstgerelateerde contacten begin 17e eeuw in Florence nog niet veel bekend is) en het voordeel was dat ik het bewijsmateriaal (de brieven) voor al deze bemiddelingscontacten dit keer al had gevonden in de catalogus van het archief tijdens mijn zoektochten in juli. In de catalogus stonden namelijk korte samenvattingen van alle brieven. Toen ik echter daadwerkelijk de desbetreffende brieven uit het begin van de 17e eeuw onder mijn neus kreeg, bleek dat de inkt van een heleboel hiervan zo erg was uitgevlekt dat ik er geen letter van kon lezen! Ik zag alleen maar een grote zwarte plak inkt en vroeg mij af hoe het mogelijk was dat hier ooit samenvattingen van gemaakt waren! (Dat vraag ik mij nu nog steeds af.) Andere brieven hadden eeuwen met zijn vieren op elkaar gelegen met als resultaat dat ik vier brieven door elkaar heen zag op één blaadje, ook niet echt fijn lezen. De moed zonk me een beetje in de schoenen en ik zag al mijn bewijsmateriaal verloren gaan. Inmiddels heb ik ook wat meer leesbare brieven ontdekt en met een vergrootglas gaat het ook al wat beter, dus ik moet maar gewoon proberen een ieder geval een deel van mijn argumenten hard te maken en nadenken wat ik met de overige lacunes ga doen.

Al dit lezen met het vergrootglas is wel behoorlijk vermoeiend voor je hersens, dus gelukkig is Maartje deze week op bezoek om voor gezellige afleiding te zorgen :-) Overdag als ik moest werken heeft zij de stad bekeken en ’s avonds konden we lekker samen koken. In het weekend zijn we er natuurlijk samen op uit getrokken, naar een klein plaatsje midden tussen de Toscaanse heuvels en wijnvelden: Greve in Chianti. Hier bleek net een wijnfeest aan de gang te zijn, dus iedereen was zich vrolijk lam aan het drinken op het dorpsplein (voor 8 euro onbeperkt drinken). (Wij deden hier niet aan mee). We hebben genoten van dit schouwspel en zijn daarna lekker snel de heuvels ingegaan, waar het lekker rustig was en waar nog wat leuke middeleeuwse kerkjes en dorpjes waren. De volgende dag naar Fiesole (net boven Florence) en naar de Florentijnse synagoge geweest. Dit leek net een Moorse tempel. Omdat hij ’s middags dicht bleek te zijn, besloten we ook maar in het koosjere vegetarische restaurant naast de synagoge te eten, erg lekker!