Florentijnse herinneringen

'Herinneringen aan kastelen, vreemde mannen en vrolijke schildpadden'

Een jaar geleden liep ik nog door Florence en nu is mijn onderzoek bijna voltooid. Langzaam begint de heimwee te groeien. Afstand maakt beelden en gevoelens soms helderder. Zo herinner ik me mijn bezoeken aan Italiaanse familie-archieven en andere bijzondere optrekjes van de nazaten van mijn patriciërs opeens tot in detail, terwijl die details eerst nog overal en nergens in mijn hoofd leken rond te sluimeren.

In alle vroegte stond ik op een straathoek te wachten. Ik zou opgehaald worden door de markies. Was dit wel verstandig? Kon ik zomaar bij een onbekende man in de auto stappen, ook al was hij dan markies? Een dronken man, voor wie het nog laat in de nacht was, gooide plotseling zijn sigaret tegen mijn gezicht. De markies zou al bijna komen en ik zat opeens onder de zwarte vegen. Ik ging snel een bar in, bestelde een thee voor 90 eurocent (zo goedkoop is dit in Italië) en poetste mezelf weer schoon. Ik snelde weer naar buiten en daar was de markies. Hij had een gewatteerd jasje aan en begon te spreken over zijn stadspaleis waar hij net vandaan kwam en over zijn villa op het platteland, waarnaar we op weg waren. Onderweg vertelde hij hoe hij altijd op jacht ging met allerlei leden van Europese koningshuizen. Bij aankomst op het terrein van zijn villa in de buurt van Pisa zag ik allemaal fazanten en andere dieren wegschieten, opgeschrikt door het knisperende geluid van onze wielen. Dat zijn dus de dieren waarop straks weer gejaagd gaat worden, dacht ik, arme beestjes.

Hoewel ik eigenlijk alleen de tuin had mogen zien, nodigde de markies me onmiddellijk uit om gelijk ook maar de hele villa te bekijken. Ik was door het dolle heen en omdat ik absoluut geen foto’s mocht maken, zoog ik alle fresco’s, portretten en bustes in me op. De markies toonde me alle kamers en vertelde me de legendes die er over elk vertrek gingen, zoals dat er een privé-theater in de villa geweest moest zijn. Uit allerlei kasten toverde hij bijzondere archiefdocumenten tevoorschijn en voorzichtig rolde hij ze voor me uit op het ebbenhouten bureau. Na de rondleiding gaf hij zijn persoonlijke bediende en chauffeur uit Mauritius opdracht om mij naar een station in de buurt te rijden. Ik had het gevoel even een paar uur in een wereld van een paar eeuwen terug geweest te zijn.

Op een andere dag nam ik de bus tot ergens boven in de heuvels en daar kwam een hertogin mij met haar mini-autootje ophalen, omdat ik anders nooit haar kasteeltje kon bereiken. Ze was alleraardigst en wees me ondertussen op allerlei andere kasteeltjes in de omgeving, waar andere families woonden, die voor mij alleen een historische realiteit hadden. In het kasteel werd ik eerst voorgesteld aan haar pluizige poes en haar vrolijke hond en daarna aan haar man, die beloofde om mij ooit nog een rondleiding over hun olijfboomgaard te geven. Daarna werd ik alleen gelaten en mocht zelf in het archief zoeken wat ik nodig had. Na uren documenten doorbladeren, de meeste onbruikbaar, mocht ik mee lunchen. In de hal van het kasteel was de tafel gedekt met allerlei lekkere kazen uit de streek, waartussen druiven lagen. Het tochtte verschrikkelijk, een raampje klepperde voortdurend en wel meer tekenen wezen op een langzaam verval van het gebouw. Zo’n groot kasteel is moeilijk te onderhouden, legde het echtpaar me uit en van hun olijfoliebedrijf konden ze alles maar net bekostigen. Toen de bus weer naar beneden cirkelde zag ik de torens langzaam kleiner worden en had gelijk alweer heimwee.

Van een villa wat dichter bij Florence wilde ik alleen de tuin bezichtigen, waarvan de inrichting sinds de Renaissance maar weinig gewijzigd was. Dit kon niet, enkel in groepen van 25 personen. Waar haalde ik 25 personen vandaan? Ik was alleen en moest in de tuin. Na 7 keer opbellen namen ze me serieus en ik moest maar een akkoord sluiten met een van de tuinmannen. Dat deed ik en een paar dagen later cirkelde ik door de bossen en langs de visvijvers van de tuin. Door de talloze vogels en krekels leek het hele bos te golven van geluid. Citroenen waren soms zo enorm dat het een wonder leek dat de kleine boompjes ze nog konden dragen. Dolfijnen en antieke beelden van goden en satyrs staarden me aan vanuit prieeltjes tussen het gebladerte. Levende landschildpadden doorkruisten de tuin en kwamen met hun vrolijke koppen overal vandaan.

In de buurt (maar niet helemaal) was een Etruskische graftombe uit de zevende eeuw voor Christus en ik besloot erheen te liften. De man in de auto besloot gelijk ook maar de tombe te gaan bekijken en daar stond ik dan met wederom een wildvreemde man in een lange gang. Was dit een goed idee? Misschien niet, maar het blijft een land van verrassingen en als je de medemens niet meer vertrouwt kom je niet op deze afgelegen plekken vol historische wonderen. De koele ronde kamer van de graftombe had een koepeldak dat uitliep tot een punt (een tholos) en bestond uit allemaal concentrische cirkels van grote blokken. In voorgaande eeuwen was hij als wijnkelder en vleesvoorraadplaats gebruikt. Alle Etruskische objecten waren eruit geroofd, maar die kon ik me wel indenken uit andere tombes. Voedsel en gereedschap dat nuttig zou kunnen zijn in het hiernamaals. Stenen kussens die het hoofd van de overledenen konden ondersteunen. Sculpturen en muurschilderingen met banketterende mannen en vrouwen.... Zo blijf je fantaseren in dit land, zelfs na alweer jaren terug te zijn. En waarom deed ik nooit meer die rondleiding over de olijfboomgaard?